حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا، قیام امام‌حسین(ع) را پاسخ مثبت آن حضرت به درخواست مردم کوفه دانست و آن را نمونه‌ای از وابستگی زعامت سیاسی امام به مردم به حساب آورد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی استاد کوشا، شب اول مراسم عزاداری امام‌حسین(ع) در دارالزهراء با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، با موضوع «بعد مردمی قیام امام‌حسین(ع)» برگزار شد.
امام پیشوای دین و سیاست است
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا در تعریف امامت گفت: امامت عبارت است از: «پیشوایی در امور دینی و دنیوی برای شخصی از اشخاص به عنوان نیابت از پیامبر اکرم». بنابراین امامت، نوعی از زمامداری اجتماعی است که در آن، شخص امام هم پیشوای دین مردم و هم پیشوای اجتماعی و سیاسی آنان است.
امامت دارای سه بعد «مرجعیت دینی»، «الگوی کامل اخلاقی» و «رهبری سیاسی» است
وی در تبیین ابعاد امامت اظهار کرد: با توجه به این تعریف که در میان علمای اهل سنت و جماعت و متکلمان شیعه مشترک است، امامت سه بعد دارد؛ بعد اول آن مرجعیت دینی است که اساسی‌ترین ابعاد امامت است، بعد دوم الگوی کامل عیار در اخلاق و تمام فضایل انسانی برای همۀ انسانها در هر عصر و نسل تا روز قیامت است، و بعد سوم آن زمامداری سیاسی و اجتماعی است که امروز از آن به رهبری تعبیر می‌شود.
استاد حوزه افزود: در این میان، دو بعد اساسی‌تر و ریشه‌ای‌تر هستند؛ اول بعد مرجعیت دینی است یعنی مردم در فهم دین به امام مراجعه می‌کنند و آنچه به نام دین در بخش عقاید و احکام فقهی وجود دارد تبیین و تشریح صحیحش از امامان معصوم است که آنان نیز آن را به گونه‌ای از رسول خدا گرفته‌اند. بنابراین، امامت در مکتب شیعه یعنی مرجعیت دینی، آن‌هم مرجعیت دینی‌ای که معصوم است و خطا ندارد.
وی ادامه داد: حدیث معروفی است که شیعه و سنی آن را نقل کرده‌اند: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة؛ هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلى مرده است.» که اهل سنت این حدیث را بیش از شیعه در منابع روایی خود نقل کرده‌اند. من پس از بررسی متوجه شدم منابع سنی این حدیث بیش از منابع شیعی آن است. روشن است لزومی ندارد که منظور از کلمه «امام» در این حدیث «رهبری سیاسی» باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا افزود: آن‌کس که معارف دین را منتقل می‌کند در مکتب تشیع نامش امام است؛ امام یعنی آن‌که ما دینمان را از او می‌گیریم؛ چه در تشریح صحیح اصول دین و چه فروع دین و چه اخلاقیات. لذا کسی که چنین امامی را نشناسد در واقع دینش را نشناخته و به مرگ جاهلی مرده است.
وی ادامه داد: مفهوم دوم امامت، الگوی تمام عیار بودن برای انسانها در تمامی فضایل انسانی و اخلاقی است، یعنی امام جامع تمام فضیلت‌هاست، مقرب‌ترین انسانها به خداست و از نظر عصمت، منحصربه‌فرد است تا جایی که درک مقام معنوی آنان شاید برای افراد عادی، چندان آسان نباشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا افزود: بعد دوم امامت همان است که از آن تعبیر به انسان کامل یا الگوی تمام عیار می کنیم که در عرفان جایگاه خاص خود را دارد. مشخص است که بعد اول ودوم امامت قابل سلب و غصب نیست، مثلاً امام‌کاظم(ع) را هر چندسال هم در زندان نگه بدارند، مرجعیت و الگو بودنش از بین نمی‌رود.
زعامت سیاسی امام به مردم بستگی دارد
وی ادامه داد: اما تحقق بعد سوم امامت یعنی زعامت سیاسی و اجتماعی امام به حضور مردم بستگی دارد و این بعد امامت قابل غصب و سلب است. لذا عینیت آن وابسته به بودن مردم در صحنه و جلب رضایت آنان است و تا چنین زمینه و بستر اجتماعی فراهم نباشد رهبری سیاسی امام هم تحقق پیدا نخواهد کرد. چنان‌که حکومت 5 سالۀ امام‌علی(ع) و همچنین حکومت 6 ماهۀ امام‌حسن‌مجتبی(ع) مبتنی بر حضور مردم در صحنۀ اجتماع بود. اما بقیۀ ائمه(ع) این بعد از امامت را دارا نشدند، چون در این‌باره پشتیبانی نداشتند. بنابراین، تحقق این بعد بستگی به حضور مردم دارد.
عضو مجمع مدرسین و محققین افزود: مثلاً مرحوم امام خمینی سال 1342 قیام کردند اما در آن‌سال، جمهوری اسلامی برپا نشد، چون آن روز اکثر مردم در صحنه نبودند؛ اما در سال 1357 که اکثر مردم حاضر می‌شوند و رهبری امام‌خمینی(ره) را می‌پذیرند، امام(ره) بالأخره پس از مدتی وارد ایران شده و موفق به تشکیل حکومت می‌شوند.
قیام امام‌حسین(ع) به درخواست مردم بود
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا دربارۀ نهضت امام‌حسین(ع) از بعد اجتماعی گفت: قیام امام‌حسین(ع) هم با توجه به بستر اجتماعی و زمینۀ فراهم شدۀ مردمی و در واقع با درخواست مردم از آن حضرت شکل گرفت. امام‌حسین(ع) صرف‌نظر از بعد الهی، از بعد اجتماعی و مردمی نیز، قیامش کاملاً حساب‌شده بود. چرا یزید می‌خواست از حسین‌بن‌علی(ع) بیعت بگیرد؟ چون پایگاه اجتماعی ندارد لذا برای بیعت گرفتن به زور متوسل می‌شود!
وی افزود: از طرفی، امام‌حسین(ع) در خانه است و متعرض کسی نشده و به صلح امام‌حسن(ع) با معاویه هم همچنان پایبند است، اما و با مرگ معاویه اوضاع اجتماعی تغییر می‌یابد و زمینه و بستری در کوفه به وجود می‌آید و نامه‌های متعدد برای اباعبدالله(ع) می‌آید که معاویه مرده و زمینه آماده است. آیا امام‌حسین(ع) به این مردم پاسخ بدهد یا ندهد؟
وی ادامه داد: از طرفی می‌بیند که حکومت وقت، مشروعیت ندارد و از طرف دیگر مردم با زور سرنیزه از حکومت یزید اطاعت می‌کنند و از طرف دیگر دعوت نامه‌هایی ازمردم کوفه برای او فرستاده شده است. امام(ع) کاملاً حساب‌شده عمل می‌کند، لذا مسلم‌بن‌عقیل را می‌فرستد که وضعیت را بررسی کند.
وی افزود: مسلم هم آدم باهوش و دانایی بوده و پس از 40 روز بررسی به این نتیجه می‌رسد که مردم کوفه آماده هستند، لذا برای امام نامه می‌نویسد که زمینۀ پذیرش مردم از شما فراهم است هرچه زودتر به سوی کوفه حرکت کنید. این نامه و دیگر نامه‌ها در تاریخ طبری ضبط شده است.
وی ادامه داد: طبری درتاریخش قضایایی سال 61 ه.ق را از قول ابی‌مخنف (لوط‌بن‌یحیی) می‌آورد که او هم فردی موثق است. البته متأسفانه یکبار مقتل مجعولی که مطالب بسیار ضعیفی داشت به نام مقتل ابی‌مخنف مطرح و به فارسی هم ترجمه و چاپ شد و سوژه‌های خرافی فراوانی به دست کم‌سوادان داد!
وی افزود: امام(ع) خطاب به مردم کوفه می‌گوید که بر اساس نامه‌هایی که به من نوشته‌اید من به سوی شما حرکت می‌کنم ولی اینک نماینده‌ام مسلم‌بن‌عقیل را به سوی شما می‌فرستم تا وضعیت آنجا را بررسی کند. بخشی از نامه‌های مردم و امام در تاریخ طبری آمده است.
وی ادامه داد: چون مردم خواسته بودند امام(ع) حرکت کردند و حتی قبل از حرکت هم مسلم‌بن‌عقیل را به سوی آنان گسیل داشتند تا اوضاع را بررسی کند. پس امام(ع) بر اساس آماده بودن مردم برای رهبری او اقدام به حرکت به سوی کوفه می‌کند.
قیام امام‌حسین(ع) بر مبنای قرآن بود
خادم القرآن دربارۀ قیام امام‌حسین(ع) از نگاه قرآن گفت: از سوی دیگر حرکت و قیام امام‌حسین(ع) بر مبنای قرآن بود؛ زیرا قرآن کریم، مردم را از تبعیت از 6 گروه با واژۀ «لاتُتّیعوا» نهی کرده است؛ گام‌های شیطان، کسانی که سوء سابقه دارند، آدم‌های ناآگاه و گمراه‌کننده، مفسدان و راهشان، کسانی که از هوای نفس پیروی می‌کنند و کسانی که آیات الهی را تکذیب می‌کنند پیروی نکنید.
وی افزود: قرآن کریم با تعابیر «لاتُطیعوا» و «لاتُطع» 17 گروه را از پیروی منع می‌کند؛ که مسرفان، کافران، منافقان، گناهکاران، ناسپاسان، سوگندخوران به ناحق، افراد رذل و پست، عیب‌جویان، سخن‌چینان دوبهمزن، مانعان خیر، متجاوزان، گنه‌پیشگان، خشونت‌ورزان، بی‌اصل و تباران، غافلان از یاد خدا، تابعان هوای نفس، و افراط‌پیشگان هستند.
وی ادامه داد: بنابراین، قرآن در کل می‌گوید از این 23 گروهی که ذکر شد اطاعت نشود و امام‌حسین(ع) نیز نمی‌تواند این آیات را نادیده بگیرد، امام(ع) نمی‌تواند فقط شاهد انواع قرائت قرآن باشد اما به محتوا وروح آن عمل نکند.
بنی‌امیه به دنبال ریشه‌کن کردن اسلام بودند
حجت‌الاسلام والمسلمین کوشا دربارۀ نتیجۀ عدم اطاعت از قرآن بیان کرد: قرآن می‌گوید: افرادی دسته‌دسته به جهنم می‌روند و چهره‌های‌شان مانند کباب در آتش گردانده می‌شود و این افراد می‌گویند: ای کاش! الله و پیامبر را اطاعت می‌کردیم. اما پشیمانی فایده ندارد. سپس همین افراد می‌گویند: پروردگارا، ما از روؤسا و بزرگانمان اطاعت کردیم و آنان ما را به گمراهی کشاندند. اما عذرشان پذیرفته نمی‌شود.
وی دربارۀ لزوم قیام امام‌حسین(ع) گفت: کتاب «سیاه‌کاری‌های بنی‌امیه» نوشتۀ دکتر فضل‌الله صلواتی با مقدمۀ اینجانب، در نوع خودش بی‌نظیر است. مطابق بررسی‌های این کتاب اگر قیام امام‌حسین(ع) نبود، بنی‌امیه جز نامی از اسلام برجای نمی‌نهادند.
