وهابیت به مثابۀ منبع اصلی مواد خام برای هر گونه افراط‌گرایی مذهبی و سیاسی در دنیا شده است.
آگاهان می‌دانند که افراط‌گرایی مذهبی و آنچه به اسلام سیاسی بنیادگرا در چند دهۀ اخیر معروف شده یکدست نیست. برخی گرایش جهادی دارند و برخی دیگر بر جنبه‌های تبلیغی تأکید می‌کنند. شماری گروه‌ها بیش از آنکه سیاسی باشند افراط‌گرایی مذهبی با مایه‌های تکفیری و ضدشیعی تند دارند و برخی بیشتر سیاسی‌اند و دل‌مشغولی آن‌ها امر قدرت است به نام حکومت خدا بر روی زمین. در این میان کسانی نظرشان صرفاً تطبیق شریعت بوده و گروه‌هایی با اندیشه‌های تکفیری هرگونه مشروعیت را برای حکومت و تمدن بشری نفی می‌کنند و اندیشه‌های جهاد و هجرت را ترویج می‌کنند.
من 30 سال است روی تاریخ مذهب و فکر در اسلام کار و مطالعه می‌کنم. تقریباً بیشتر منابع اصلی و آثار حنابله و اصحاب حدیث را خوانده‌ام. همچنین آثار ابن تیمیه را. وهابیت ریشه در ابن تیمیه دارد. منتهی ابن تیمیه سوادش خیلی بیشتر از محمد بن عبد الوهاب بود. روایت محمد بن عبد الوهاب از اسلام و تمدن و سهم خرد بشری در فهم دین خیلی ابتدایی و مبتنی بر درکی سطحی از منابع دینی بود. وهابیت امروز درکش از اسلام از درک محمد بن عبد الوهاب هم پایین‌تر است. علاوه بر اینکه گروه‌های مختلف وهابی از افکار سلفیان غیروهابی هم در طول چند دهۀ اخیر تأثیر گرفته‌اند، تأثیراتی دربارۀ افکار جهادی و تکفیری و در راستای ایدۀ اجرای شریعت و مقابله با هرگونه فکر تمدنی جدید. هر چه هست میراث وهابیت یکسره تکفیر و ردیه‌نویسی بر دگراندیشان و اشعریان و معتزلیان و شیعه و فلاسفه و متکلمین است و اینک نیز انکار تمدن جدید.
با وجود اینکه وهابیت سنتی با گروه‌های سلفی جهادی و یا سلفی دیگر و حتی شماری از گروه‌های اسلام سیاسی مانند اخوان المسلمین و اقمار آن تفاوت دارد و گروه‌های محافظه‌کار آن‌ها با اندیشه‌های اسلام سیاسی چندان همدلی نشان نمی‌دهند و با وجود اینکه امروزه در عربستان سعودی میان گروه‌های مختلف وهابی از نقطه‌نظر بحث‌های سیاسی و در نسبت با اسلام سیاسی و تفکرات جهادی اختلاف نظر وجود دارد اما یک چیز مسلم است و آن اینکه به عنوان یک متخصص در تاریخ مذاهب اسلامی معتقدم وهابیت سنتی و محافظه‌کار منبع اصلی نشر پیش‌زمینۀ افکار تمامی این گروه‌های افراطی است. در واقع مادۀ خام اندیشه‌های گروه‌های جهادی و تکفیری را در تمام منطقه و جهان اسلام همین وهابیت سنتی تأمین و پمپاژ و تزریق می‌کند. کافی است نگاه کنید به فتاوی و منشورات مفتیان رسمی وهابیت و ببینید چه دربارۀ دگراندیشان و تمدن جدید می‌گویند و چگونه شیعیان و معتزله و اشعریان و صوفیان را تکفیر و یا تفسیق و تضلیل می‌کنند، هرگونه فکر جدید را بدعت می‌انگارند و هرگونه تظاهرات متفاوت اندیشگی و مخالف با سنت ادعایی خود را بدعت و یا حتی کفر و شرک می‌خوانند.
باری وهابیت مادۀ خام افراطی‌گری مذهبی را در دنیا تأمین می‌کند.
حسن انصاری
